Engerhafe is een dorp in het Duitse Ostfriesland, waar Elsche („Elli“) Müller (1917-2011), de grootmoeder van de auteur, als jonge vrouw woonde. In 1944 werd in Engerhafe een buitenkamp gebouwd van het concentratiekamp Neuengamme. 2200 gevangenen moesten in de herfst- en wintermaanden van 1944 onder zeer moeilijke omstandigheden meters diepe tankgrachten uitgraven. 188 mannen overleefden de tijd in Engerhafe niet. Hun namen zijn ingegraveerd in gedenkstenen op de begraafplaats van Engerhafe. Elli Müller heeft, toen ze ouder werd, vaak verteld over het concentratiekamp. In 2005 bezochten zij en haar kleindochter de begraafplaats en ontdekten de namen. Naar aanleiding van dit bezoek ontstond de tekst „Namen in Ostfriesland". Inmiddels hebben ontmoetingen plaatsgevonden met nakomelingen van de 188 slachtoffers. De auteur is dankbaar over informatie over hun levensverhalen of namen van familieleden van deze mannen.

 

[Informationen auf Friesisch]

 

 

Het waren*

  

48 Nederlanders:

 

 

Cornelis Bak • Tuinder * 16 januari 1925 `s-Heer Hendrikskinderen

 

Geurt van Beek • Landarbeider * 23 oktober 1925 Putten

 

Sander de Beun • Koopman * 25 april 1895 Gouda

 

Cornelis van Drie • Boer * 20 december 1905 Putten

 

Gerrit-Paul Edzes • Boekhandelaar * 21 december 1913 Groningen (of * 24-12-13)

 

Gerrit Ellendorn • Winkelbediende * 22 november 1900 Meppel

 

Jacob de Graaf • Advocaat * 11 augustus 1911 Groningen

 

Dirk Dorland • Kantoormedewerker * 3 november 1920 Arnhem

 

Johan Peter Dracht • Elektricien * 26 maart 1895 Den Haag

 

Gerrit-Paul Edzes • Boekhandelaar * 21 december 1913 Groningen

 

Jacob van Etten • Automonteur * 11 juni 1916 Breverwijk (Beverwijk)

 

Johannes Flapper • Garagehouder * 9 april 1903 Slagharen

 

Johannus Antonius Gortzak • Vertegenwoordiger * 1 november 1895 Alkmende (Alkemade)

 

Jacob Lodewijk Hamming • Syndicus * 27 mei 1903 Hellevoetsluis

 

Willem Heine • Kippenfokker * 12 januari 1923 Woudenberg

 

Jan Elibert van der Helden • Kantoormedewerker * 24 mei 1912 Nijmwegen (Nijmegen)

 

Jan Hoefman • Boekhouder * 9 juni 1920 Enschede

 

Arie Kiesling • Veehouder * 2 juli 1905 Anna Paulowna

 

Willem Klassen • Student geneeskunde * 22 augustus 1922 Eindhoven

 

Reijer Kleyer • Centrifugist * 3 september 1904 Putten

 

Frederik Kroeze • Elektricien * 13 april 1925 Lonneker

 

Adrianus Mendel • Schoenhandelaar * 15 februari 1908 Nijkerk

 

Johan Meyboom • Kok * 17 september 1915 Vlissingen

 

Hendrikus Mulderij • Tuinder * 2 juli 1889 Appeldoorn (Apeldoorn)

 

Otto van Noggeren • Banketbakker * 11 mei 1911 IJlst

 

Hendrik Olofsen • Rechercheur * 22 september 1901 Harderwijk

 

Willem Petersen • Landarbeider * 4 april 1905 Putten

 

Willem van de Poll • Broodbezorger * 11 maart 1901 Barn (Baarn)

 

Cornelis Melchior de Roij • Leraar * 23 januari 1902 Utrech (Utrecht)

 

Henricus Rutgers • Verpleger * 14 oktober 1924 Raalte

 

Andries Schipper • Groentehandelaar * 2 september 1911 Putten

 

Lambertus Cornelis Schuitema • Cipier * 17 september 1893 Haarlem

 

Leendert Serier • Agent van politie * 4 augustus 1918 Katz (Kats)

 

Theo Stok • Machinaal schrijnwerker * 1 juli 1915 Amsterdam

 

Aart van Someren • Expediteur * 3 januari 1900 Nijkerk

 

Gijsbert van den Top • Boer * 21 augustus 1922 Putten

 

Peter Verbeek • Conciërge * 11 december 1896 Rheden

 

Hendrikus Pieter Vermeulen • Procuratiehouder * 1 oktober 1890 Lulemborg (Culemborg)

 

Peter Josephus Vranken • Landbouwer * 18. Januar 1913 Stramproij (Stamproy)

 

Klaas de Vries • Stoker * 14 februari 1895 Steenwijkerwold

 

Marten de Vries • Boer * 7 april 1900 Nenwier (Niawier)

 

Maarten ter Vrugte • Ambtenaar * 29 juni 1912 Helvoet

 

Pieter van der Weij • Drukker * 25 september 1910 Huizem (Huizum)

 

Daniel Albert Weijs • Doctor in de scheikunde * 26 september 1908 Haarlem

 

Riens Westra • Zaadhandelaar * 1 december 1895 Sexbierum

 

Lammert Wever • Gemeentelijk ambtenaar * 8 december 1909 (Leeuwarden)

 

Johan van Wijngaarden * 3 maart 1897

 

Dirk Zuiddam • Schipper * 29 april 1910 Rotterdam

 

 

 

* De schrijfwijze van de namen is gebaseerd op die van de dodenboeken van het concentratiekamp  Neuengamme. Op de begrafenisaktes van 1944 en op de gedenkstenen worden de namen voor een deel anders geschreven. Wie de verschillende schrijfwijzen met elkaar wil vergelijken, kan dat hier doen: